Sevgili okur, J. Cortazar’ ın birbirine bağlantılı on iki öyküden oluşan Yiğit Bener’ in dilimize kazandırdığı Kafa ütüleyicinin laklakiyatı adlı kitabının son iki öyküsünü inceleyerek yazı dizimizi sonlandırıyoruz.

Beklenmedik Tercihler: “Karar kılamadı. Asla karar kılamadı. Aralarından birini seçmesi için ona şu seçenekler sunuldu, bir muz, GarciaMarquez’den bir inceleme, üç çift naylon çorap, garanti kapsamında kahve makinesi, hafif meşrep bir sarışın, bir de erken emeklilik, ama o bir türlü birinden birinde karar kılamadı.

Onun bu kararsızlığı birkaç memurun, bir rahibin ve mahalle bekçilerinin uykularını kaçırdı.

Bir türlü karar kılamadığını görünce, sonunda acaba oturma iznini mi iptal etsek diye düşünmeye başladılar.

Usulca laf lafı açar misali, niyetlerini çıtlattılar.

-O halde muzu alayım bari, dedi.

Eh, haliyle, insanın içine kurt düşüyor.

Hiç olmazsa kahve makinesini ya da sarışını seçeydi, akla yatkın gelebilirdi.

Muzu seçmesi gerçekten de tuhaf yani.

Şimdi sil baştan, tüm süreci yeniden ele almayı düşünüyorlar.”

Dokuz cümleden oluşan öykü, yaman çelişkileri ve panoptikon izlenmeleri konu ediyor. Bu bağlamda mahalle bekçilerinin uykularının kaçması nasıl güzel bir metafordeğil mi? Edilgenliğe ve toplum dayatmalarına itiraz etmemiz gerektiğini hatırlatan bir öykü.

Yazı dizimizin başında hatırlarsınız şöyle söylemiştik; “Cortázar’ın öykülerini anlayıp yorumlamak için yazarın, yazma serüvenini de iyice bilmek gereklidir.  En başta sembollerini ve yeni bulduğu (türettiği) kelimelerinin anlamlarını öğrenmelidir okuyucu. Kısaca tanıyalım öykü ve romanlarındaki bu üç önemli karakteri; Cronopio, Fama ve Esperanzalar! Cronopiolar; temiz kalpli, idealist, düzensiz, duyarlı, gelenekleri pek takmayan tipler olarak sunulur metinlerinde. Famalar; tam aksine, kuralcı, katı, düzenli ve ciddidirler. Esperanzalar ise; kendi halinde, gamsız, cahil ve sıkıcıdırlar.”

Bir önceki öyküyle bağlantıyı bu karakterler üzerinden yapmış yazar. Etkisiz Koruma adlı öykü bir Cronopio ile Famalardan bahsediyordu. Beklenmedik Tercihler isimli öykü bir Esperanza’yı anlatıyor. İki öykünün bağlantısı yazarın türettiği bu karakterler üzerinden.

Öykünün zamanı doğrusal şekilde ele alınmış.

 

 

Kafa Ütüleyicinin Laklakiyatı: Yazarçoğumuzun bildiği gibi kedileri çok seviyor. Kafa ütüleyicisi aslında kedisi. Gerçi öykü, öyle ilerliyor ki kedi kafa mı ütülüyor yoksa can yoldaşlığı mı yapıyor belli değil? Daha önceki incelemelerimizde demiştik ki; bu on iki öykü bir ömrü anlatıyor aynı zamanda. İşte anlatıcı öyküyü sonunda bir noktaya taşıyor ki yazarın çalışma masasında buluyoruz yazarımızı. Çalışma masasının altında da sevimli patileriyle yazarın kafa ütüleyicisi mırıldanıyor. Yazar da kafa ütüleyicisi de birer Cronopio. Cortazar büyük Cronopio, mırıl mırıl kafa ütüleyicisiyse biraz haylaz bir Cronopio.

Öykü zamanının hem döngüsel hem doğrusal olduğunu belirtelim.

Gönül MALAT 07. 01. 2021

Kaynaklar:

1.Wikipedia

2.Mehmet İlgürel, JulioCortázar’ın öykülerinin sembolik imgelemi adlı inceleme/çözümleme kitabı