Drama veya Dırama genellikle kurgusal bir esere dayanan ve oyuncular tarafından canlandırılan bir anlatı türüdür. Bir sözcüğü, bir kavramı, bir davranışı, bir tümceyi, bir fikriya da yaşantıyı veya bir olayı, tiyatro tekniklerinden yararlanarak oyun ya da oyunlar geliştirerek öyküleştirmektir. Sözcük Eski Yunanca dráō δράω (eylemek, icra etmek)fiilinden +ma sonekiyle türetilmiştir.

Dramalar medyanın çeşitliliğinde canlandırılabilir: canlı performans film veya televizyon için özel dramalar. “Closetdramas“ oyunlar gibi aynı formlarda (diyalogla, sahnelerle, sahne yönetimiyle) yazılır ama sahneye konulmasından çok okunması hedeflenir. Drama, baştan başa müzikal içinde diyalogların ve şarkıların olduğu operada veya müzikal ahenge sahip oyunlarda, müzik ve dansla sık sık birleştirilir. Drama yazarlarına playwright ya da dramatist denir.

Dramanın yapısı Ruslar yazarı ve edebiyatı kuramcısı Vissarion Belinski, dramayı; ‘uzun öykülerin olmaması ve her kelimenin mutlaka bir dramatik eylemde söylenmesi olağanüstü bir öneme sahip olarak, dramanın doğanın basit bir şekilde kopya edilişi biçiminde olmaması gerektiği gibi, çok güzel olsalar bile, birbirinden ayrı sahnelerin bir araya toplanmış hali olmaması gerektiği’ yönünde ifade etmektedir. Drama her kişinin kendi amacı doğrultusunda ve yalnız kendisi için hareket ettiği ve ister istemez, kendisinin dahi bilmediği nedenlerden dolayı, yapıtın genel dramatik eylemine uygun sağlayabildiği bir dünya, yani kendine özgü ayrı dünyasını oluşturmalıdır. Fakat böyle bir şey, dramanın ancak ve ancak belirli bir düşüncesinde içinde doğup geliştiği hayal ürününden rastgele kurgulanmadığı zaman meydana gelebilir.

Eski Bir Şehir olan: DRAMA

Yunanistan’ın Makedonya kesiminde bulunan eski bir Osmanlı şehri. Falakrón dağı eteğinde, Angítis nehri kollarından birinin hemen kuzeyinde yer alır. Eski adı Drabescos olup Osmanlı kaynaklarında geçen Drama (ديراما، ديرامه، درمه، درامه) adı bu isme dayanır. Şehrin ne zaman kurulduğu bilinmemekle beraber tarihinin Makedon Krallığı dönemine kadar uzandığı belirtilir. Şehrin güneyinde Kavala yakınlarında eski Phillipoi’nin kalıntıları mevcuttur.

Uzun müddet Roma ve Bizans hâkimiyetinde kalan ve bu dönemlerde küçük bir yerleşim birimi olduğu sanılmaktadır. Drama Osmanlı hâkimiyetine girdikten sonra Rumeli beylerbeyliğinin Paşa sancağına bağlı bir kaza merkezi oldu ve bölgeye Anadolu’dan nüfus nakli yapıldı. Balkan savaşları sırasında bir ara Bulgarlar’ın eline geçen Drama, II. Balkan harpleri esnasında yeniden Yunanlılar tarafından zaptedildi, Londra Antlaşması ile Yunanistan’a bırakıldı.

Nüfusun çoğunluğunu Türk ahali oluştururken geri kalanları Rum, Bulgar, Yahudi, Ermeni, Çingene, Ulah, Katolik Rum, Protestan ve yabancılar teşkil etmekteydi. 1877’den sonra ve Balkan savaşları sırasında göçmen akınlarına uğrayan Drama’daki bu yoğun Türk nüfusu, bölgenin Yunanistan’a bırakılmasından sonra Lozan Antlaşması gereğince Türkiye’ye göç etmiştir.

 

Asıl konumuz olan Drama incelendiğinde;

• Drama, eğitim ve öğretimde yeni bir oluşumdur.
• Ezbere dayalı bir eğitim çocuğun zihinsel gelişimini, araştırmasını, paylaşmayı öğrenmesini engeller. Drama ise, çocuğu geliştiren yetiştiren başlı başına bir eğitim alanıdır.
• Drama ile oyun iç içedir. Drama oyunun pek çok özelliğini barındırır. Oyun, çocuk için yemek, içmek kadar önemlidir. Oyun; çocuğun çevresiyle ilgi kurmasını, duygularını dışa vurmasını, deneyim kazanmasını, eğlenmesini, dinlenmesini, rahatlamasını ve problemlerini çözmesini sağlar.
• Drama; bireyler arasında dolaysız bir iletişim ve etkileşim sağlar.
• Drama bir olayı, oyunu, yaşantıyı tiyatro tekniklerinden yararlanarak, geliştirerek canlandırmaktır.

Drama içerisinde farklı türlere rastlanılmaktadır. Bu türlerin özelliklerine bakıldığı zaman dramayı daha net bir şekilde anlamak mümkündür. Çünkü drama çeşitleri sayesinde dramanın içeriği tam anlamıyla ortaya çıkmaktadır.

1-Psikodrama

Psiko drama türü, ilk kez Jacop Levy Monero’nun gözlemleri sonucunda ortaya çıkmıştır. Monero, parkta oynayan çocukları izlerken aklına bir fikir gelmiştir. Çocukların duygu ve düşüncelerini sahneye yansıtmayı amaçlamıştır. Kurmuş olduğu ‘Doğallığın Tiyatrosu’ ile psikodrama türüne öncülük etmiştir. Psiko drama sayesinde düşünceler ve davranışlar arasındaki ilişki daha farklı bir bakışaçısı ile ele alınmış olup bir terapi yöntemi olarak kullanılmıştır ve etkili bir yöntem olmuştur.

2- Eğitici Drama

Eğitici drama, çocukların eğitiminde kullanılan etkili bir yoldur. Eğitici dramanın en önemli amacı çocuklara eğitici özellikler kazandırmasıdır. Eğitici drama ile daha bilinçli bir birey ortaya çıkararak, kişinin hayatına doğru adımlarla yön vermesi sağlanıyor.

3- Yaratıcı Drama

Eğitici drama ile benzer özelikleri olan yaratıcı drama, çocuklara yaratıcılık sağlamak için kullanılmaktadır. Yaratıcı drama türünde ortaya koyulan düşünceye göre, kişilerin hayal dünyalarını harekete geçirmek gerekmektedir. Bu sayede yaratıcı bir yapıya kavuşmak oldukça kolaydır.

Eğitimde yaratıcı drama; herhangi bir konuda, doğaçlama, rol oynama gibi tekniklerden yararlanarak, bir grupla ve grup üyelerinin birikimlerinden, yaşantılarından yola çıkarak canlandırmalar yapmaktır. Herhangi bir olay, olgu, soyut-somut bir durum, bir gazete haberi, bir karikatür, yazının (edebiyatın) tüm türleri, yarım bırakılmış herhangi edebi bir metin, bir yaşantı, anı, fotoğraf, bir ders konusu, yaratıcı dramada işlenecek konuyu rahatlıkla oluşturabilir. Yaparak ve yaşayarak öğrenme olarak da tanımlanan yaratıcı dramanın genel amaçları:

• Yaratıcılık ve estetik gelişimi sağlama
  • Eleştirel düşünme yeteneği geliştirme
  • Sosyal gelişim ve birlikte çalışma becerisi geliştirme
  • İletişim becerileri geliştirme
  • Moral değerleri geliştirme
  • Kendini tanıma
  • Problem çözme becerilerini geliştirme
  • Dil becerilerini geliştirme
  • Sanat anlayışı ve ruhunu kazandırmak
  • Hayal gücünü geliştirme
  • Dinleme becerilerini geliştirme
  • Olayları değerlendirme yeteneği kazandırma
  • İnsanların diğer insanlar, durumlar ve doğal olaylar hakkındaki gözlemlerini geliştirmek
  • Bireylerde, grup planlaması, grupla karar verme, yeni çözümler üretme yeteneği geliştirme
  • Empati becerisi geliştirme olarak özetlenebilir.

Yaratıcı Drama oyun oynama, tiyatro, dramatizasyon değildir. Okul öncesi yaşlardan başlayarak herkesin katılabildiği yaratıcı drama, yöntem ve araç olarak pek çok alanda kullanılabilmektedir. Bu alanlar arasında, eğitim bilimleri, psikolojik danışma ve rehberlik, sosyal hizmetler, sokak çocukları, işitme-görme-zihinsel-konuşma-otistik engelli çocukların eğitimlerinde, kültürler arası çalışmalarda, ev kadınlarına yönelik çalışmalarda vb. alanlarda kullanılmaktadır. Şunu söylemek mümkündür, insanın insanla etkileşimde bulunduğu her alan, yaratıcı dramanın kullanımına uygundur.

 

YARATICILIK

Her bireyde var olan, geliştirilmeyi ve desteklenmeyi bekleyen yaratıcılık; hem düşünsel, hem de duygusal yaşamı ifade etmektedir. Yaratıcılık, insan yaşamının her bölümünde bulunabilen bir yeti, günlük yaşamdan bilimsel çalışmalara dek uzanan geniş bir alanı içine alan süreçler bütünü, bir tutum ve davranış biçimidir.

Bu tanım dışında da birçok tanımla karşılaşmak mümkündür.

• Torrance yaratıcılığı, boşlukları rahatsız edici ya da eksik ögeleri sezip, bunlar hakkında düşünme ve varsayımlar kurmak, bunları sınamak, sonuçları karşılaştırmak ve bu varsayımları değiştirip yeniden sınamak olarak tanımlarken,
• Bartlett, ana yoldan ayrılma, deneye açık olma, kalıplardan kurtulma,
• Wallach ve Kogan çok sayıda çağrışım üretebilme ve bu üretmede özgür olabilme, ancak bunu yaparken de özden ayrılmama ve sapmama,
• Taylor, yeni ve geçerli fikirlerin yaratılmasıyla sonuçlanan fikirler süreci,
• Guilford ise yaratıcı düşünce alışılmamış düşünce, esneklik, orijinallik ve akıcılıktır, şeklinde tanımlamışlardır.
• Sylvan ise yaratıcılığı “Hiç kimsenin görmediklerini görmek, hiç kimsenin duymadıklarını duymak, hiç kimsenin düşünmediklerini düşünmek ve hiç kimsenin cesaret edemediklerini yapmak demektir” şeklinde tanımlamıştır.

Yaratıcı bir etkinlik hemen kendiliğinden oluşmaz. Cesaretlendirme ve yol gösterme aracılığı ile yaşam biçimi hâlini alan, sürekli bir yöntemdir. Yaratıcılıkta özgünlük, olağanüstülük, kural dışılık, değişik olma (sıra dışılık), bilinenlerin dışında kullanma, şimdiye değin olduğundan başka bir biçimde birleştirme gibi özellikler bulunur. Yaratıcı bireylerin; öğrenmeye hazır, ilgili, dilde, çağrışımlarda, düşünsel alanda ve anlatımda akıcı, düşüncede esnek ve özgür, meraklı, hayal gücünü kullanabilme, deneme, araştırma, sınama, bulma, kalıplardan kurtulma ve yeni fikirler üretme, farklı olana yeniliğe karşı istekli olma, görülmemiş ve benzersiz olan şeyler üzerinde durabilme ve riski göze alma entelektüel, eğlenceli, güzel ve estetik olana duyarlı, yüksek düzeyde öz eleştiriye sahip, mizaha açık olma gibi belirgin özellikleri vardır.

Sonuç olarak; Drama, edebiyatın bireylere aktarılmasında başarılı olmak için gerekli ve faydalı bir unsurdur. Yazın sanatında drama ile oluşan ve gelişen ‘yaratıcılık’; oyunlarda, sahnelerde bireylerle birebir etkileşimde edebi yazıların en iyi şekilde insanlığa aktarılmasında önemli bir rol oynar. Yaratıcılığın kullanılabildiği yazılar tarihte iz bırakır, okuyucu yada izleyicide uzun soluklu büyülenmeyi yaşatır. Drama eğitimleri günümüzde uygulanmaya başlandığından yaratıcılığı gelişmiş ya da içinde var olan yaratıcılığını daha erken keşfetmiş bireylerin farkındalıklarını ve edebi çeşitliliğe, hatta değişkenliğe faydalı olacağını düşünebiliriz.

 

KAYNAKLAR:

https://islamansiklopedisi.org.tr/drama

https://tr.wikipedia.org/wiki/Drama

https://cdn-acikogretim.istanbul.edu.tr/auzefcontent/18_19_bahar/cocuk_ve_drama/4/index.html

http://yaraticidrama.org/yaratici-drama/yaratici-dramanin-tanimi/

https://www.hurriyet.com.tr/egitim/drama-nedir-ve-cesitleri-nelerdir-drama-hakkinda-bilgi-41809186