“Polisiye edebiyatın kraliçesi” Agatha Christie’nin doğumunun 125. yılı şerefine 23-24 Ekim tarihleri arasında Pera Palace Hotel Jumeirah’ta “Kara Hafta” etkinliği düzenleniyor. Etkinliğin onur konuğu, Agatha Christie Vakfı Başkanı ve aynı zamanda Agatha Christie’nin torunu da olan Mathew Prichard. Bu özel etkinlik için Agatha Christie Vakfı da yazar hakkında şimdiye kadar çok az bilinen 125 gerçeği
İşte Christie’nin kahramanlarını yaratmasından ilk kitabının basılmasına, özel hayatından oyunlarının ardındaki sır perdelerine kadar bilinmeyen pek çok gerçek:
2 / 21 Agatha Christie hakkında bilinmeyen 125 gerçek! 1. Christie’nin anne ve babası kızlarına isim vermekte hiç acele etmemişler, vaftiz töreninden sadece birkaç dakika önce “Agatha” isminde karar kılmışlardır.
2. Christie’nin aslında hiçbir zaman bir yazar olma niyeti olmamıştır. Sadece kendisine bir dedektif hikâyesi yazma konusunda meydan okuyan kız kardeşi Madge’e bunu yapabileceğini göstermek istemiştir.
3. Londra Savoy Tiyatrosu’nda Sevimli Örümcek (Spider’s Web) gösterisi başladığında hiç kimse onun iki yıl süreceğini ve Savoy Tiyatrosu’nun en büyük başarılarından biri haline geleceğini tahmin etmemiştir.
4. Sadece bir değil iki tane dünyaca ünlü hafiye yaratmayı başka hiçbir polisiye yazarı başaramamıştır.
5. Roger Ackroyd Cinayeti’ni (The Murder of Roger Ackroyd) okuyan eleştirmenler o kadar yanlış tarafa yönlenmişlerdi ki, Christie’yi de onları yanlış yönlendirmek ve adil olmamakla suçlamışlardır.
6. Esrarengiz Sanık (Sad Cypress) basıldıktan sonra, Christie fikrini değiştirmiş ve Belçikalı dedektifi Poirot olmadan kitabın daha iyi olacağını düşünmüştür.
devamı aşağıda
8. 1922’de Christie, Binbaşı Belcher tarafından İmparatorluk Keşif Yolculuğu’na davet edilen kocası Archie’ye eşlik ederek dünyayı gezmiştir. Belcher emrinde çalışılması zor bir kişi olmasına karşın, yine de başka türlü böyle bir geziyi maddi olarak karşılamalarına imkân yoktur.
9. Christie altı yayıncı tarafından reddedilmenin üzüntüsünü yaşarken Ölüm Sessiz Geldi’nin(The Mysterious Affair at Styles) taslağı tamamen aklından çıkmıştır. Annelik yapmakla meşgulken, beş yıl sonra Bodley Head onunla iletişime geçer ve Christie hiç vakit kaybetmeden kontratı imzalar.
10. Polisiye Edebiyatın Kraliçesi, Mary Westmacott takma adıyla altı romanlık duygusal bir seri yazmıştır.
11. Christie’nin seyahat deneyimleri, çalışmalarına büyük zenginlik katmıştır. Briç Masasında Cinayet’te (Cards on the Table) Suriye’yi iyi tanıdığı için kurbanına Suriye’de “Şeytan” anlamına gelen “Shaitana” adını vermiştir.
12. Mayıs 2000’de düzenlenen Bouchercon Dünya Gizemli Romanlar Kongresi’nde (Bouchercon World Mystery Convention), Christie Yirminci Yüzyılın Gizemli Romanlar Yazarı (Mystery Writer of the Twentieth Century), Poirot romanları da Yirminci Yüzyılın Gizemli Romanlar Serisi (Mystery Serios of the Twentieth Century) seçildi.
4 / 21 Agatha Christie hakkında bilinmeyen 125 gerçek! 13. Bayan Marple pek çok oyuncu tarafından canlandırılmıştır, ancak bu oyuncular arasında Margaret Rutherford sinemadaki ilk Marple’dır. Christie onun oyunculuğundan pek memnun olmasa da, yine de Ve Ayna Kırıldı’yı (The Mirror Crack’d from Side to Side) ona adamıştır.
14. Christie köpekleri çok severdi ve hayatı boyunca hep bir köpeği olmuştur. (Tabii ki hep aynı köpek değil!)
15. Bayan McGinty’nin Ölümü’nde (Mrs. McGinty’s Dead) Christie’nin polisiye yazarı ve Poirot’nun arkadaşı olan Ariadne Oliver karakteri, üfleme borusunun uzunluğunu yanlış anlattığı için kendini topa tutar. Aslında bu karakter, daha önce ( Death in the Clouds) Ölüm Diken Üstünde’de aynı hatayı yapmıştır. Tabii ki bunu yapan Christie’nin ta kendisidir.
16. Hercule Poirot 1975’te öldüğünde, The Newyok Times’ta yayımlanan tam sayfa ölüm ilanı ile böyle bir muameleye maruz kalan ilk hayali karakter olmuştur.
17. Christie’nin en sevdiği renk yeşildir.
18. Christie’nin tüm dünyada iki milyardan fazla kitabı satılmıştır.
20. Amerikan Donanması İkinci Dünya Savaşı sırasında Christie’nin Devon, River Dart’ta bulunan evi Greenway House’a el koymuştur. Şimdi bu ev ve çevresi doğayı koruma amacı olan bir örgüte aittir ve ziyaretçilere açıktır.
21. 1990’da Christie’nin yüzüncü yılı şerefine bir güle “Agatha” adı verildi.
22. Christie’nin romancılığı kadar oyun yazarlığı da çok başarılıydı. Bu başka hiçbir polisiye yazarın ulaşamadığı bir başarıdır.
23. Christie, Wallingford Yerel Amatör Drama Topluluğu’nun başkanlığını yapmıştır.
24. Christie sigara içmezdi.
devamı aşağıda
6 / 21 Agatha Christie hakkında bilinmeyen 125 gerçek! 25. Christie’nin Yedilerin Gizemi (The Seven Dials Mystery) kitabının orijinal başlığı “Gizli Altı”dır.
26. Londra’nın Batı Yakası’ndaki bütün tiyatrolar Christie’nin öldüğü gün bir saat süreyle ışıklarını kapatmışlardır.
27. Christie’nin kendi büyükannesinin Bayan Marple karakteri üzerinde büyük etkisi vardır.
28. Christie’nin evde nefret ettiği şeyler arasında marmelatlı puding ve hamamböcekleri vardır.
29. Christie’nin en sevdiği yazarlardan iki tanesi Elizabeth Bowen ve Graham Greene’dir.
30. Christie Sevimli Örümcek’teki (Spider’s Web) Clarissa rolünü dünyaca ünlü İngiliz oyuncu Margaret Lockwood’un kızı için yazmıştır.
32. Christie, Birinci Dünya Savaşı sırasında revirde çalışırken birçok ilaç ve zehrin kimyasal bileşimlerini öğrenmiştir. Bu, polisiye kitap yazarı için mükemmel bir eğitimdir!
33. Christie, Hercule Poirot’yu iki kere “gördüğünü” iddia etmiştir: Bir tanesi Savoy’da öğle yemeği yerken ve diğeri de Kanarya Adaları’nda deniz yolculuğunda.
34. Christie, 1942 Bayan Marple kitabı olan Cesetler Merdiveni’nde (The Body in the Library) kendinden bahsetmiştir.
35. Christie hayatı boyunca medyadan uzak, göze batmadan yaşamayı tercih etmiştir. En son 1974’te çok beğendiği bir uyarlama olan Doğu Ekspresinde Cinayet (Murder on the Orient Express) filminin galasında halkın önüne çıkmıştır.
36. Joan Hickson 1946’da Nil’de Ölüm’den (Death on the Nile) uyarlanan tiyatro oyununda oynamıştır. Hickonr’un, Bayan Marple filmi olan Murder, She Said’de de küçük bir rolü vardır. Christie, Hickonr’un oyunculuğundan çok etkilenmiş ve “Bir gün benim Bayan Marple’ımı oynayacaksın” diye ümit ettiğini belirten bir mektup yazmıştır.
38. BBC, 1931’de Christie’yi kendi hikâyelerinden birini seslendirmeye ikna etmiştir.
39. Dünyada en uzun sahnelenen oyun olan Fare Kapanı (The Mousetrap) ilk başta yirmi dakikalık bir radyo oyunu olarak yazılmıştır.
40. Christie’nin radyo oyunlarından iki tanesi Asil Kâsedeki Tereyağ (Butter in a Lordly Dish 1948) ve Kişisel Ziyaret (Personal Call1960) hiçbir zaman İngilizce yayımlanmamıştır.
41. 1948’de Penguin Yayınevi, Christie şerefine “Penguin Milyonu” (A Penguin Million) olarak bilinen bir organizasyonla on kitabından 100.000’er adet basmıştır.
42. Christie, Ortadoğu tarihinde uzmanlaşmış önemli bir İngiliz arkeolog olan ikinci kocası Max Mallowan’a uzun yıllar asistanlık yapmıştır; bu dönem zarfında usta bir fotoğrafçı haline gelmiştir.
44. Christie, ona pek de iyi olmayan şartlarla anlaşma öneren ilk yayınevi ile kontrat imzalamıştır. İlk romanı Ölüm Sessiz Geldi (The Mysterious Affair at Styles) için sadece 25 sterlin avans aldı.
45. 1960’ların ilk yıllarında Üç Yanlış Üç Ceset’in (Hickory Dickory Dock) Ölüm Temposu (Death Beat) adıyla bir müzikal uyarlaması planlanmış, ancak bu hiçbir zaman gerçekleşmemiştir.
46. Christie, 1962’de Charles Dickens’ın Kasvetli Ev’i (Bleak House) için bir televizyon uyarlaması yazmıştır.
47. 1935’te Penguin “kaliteli kâğıt kapaklı kitap”ı yaratmış ve yeni formatlarını Ölüm Sessiz Geldi’yi (The Mysterious Affair at Styles) yeniden basarak piyasaya tanıtmışlardır.
48. Televizyondaki ilk Bayan Marple 1956’da Bir Cinayet Haberi’nde (A Murder is Announced) Gracie Fields tarafından oynamıştır.
10 / 21 Agatha Christie hakkında bilinmeyen 125 gerçek! 49. Christie çok koyu bir müzikseverdi. En sevdiği besteciler Wagner, Elgar ve Sibelius’tur.
50. Christie 1958’de asla bir konuşma yapmak zorunda kalmayacağı konusunda kesin bir anlaşma yaptıktan sonra, Dedektiflik Kulübü Başkanı olmuştur.
51. 1927’de basılan Büyük Dörtler (The Big Four) aslında bir roman oluşturmak için bir araya getirilmiş kısa hikâyeler serisidir.
52. Collins Yayınevi ünlü Polisiye Kulübü Serisi’ni Ölüm Çığlığı (The Murder at the Vicarage) ile piyasaya çıkarmıştır.
53. Die Abenteuer GMBH, Gizli Düşman’ın (The Secret Adversary) 1928’de yapılan Almanca uyarlamasıdır ve televizyon ekranlarına çıkan ilk Christie romanı olarak bilinir.
54. Mary Westmacott’un aslında Christie olduğu yaklaşık yirmi sene boyunca açıklanmamıştır.
56. Agatha Christie’nin adı son altmış yıldır Batı Yakası tiyatro listesi olan her gazetede çıkmaktadır.
57. Christie kendi seyahat deneyimlerini karakterlerine renk katmak için kullanmıştır. Kahverengi Elbiseli Adam’ın (The Man in the Brown Suit) kadın başkahramanı Anne, Agatha’nın 1922 Güney Afrika gezisindeki gibi korkunç bir deniz tutmasından muzdariptir.
58. Christie, Poirot’nun herhangi bir resminin kitap kapaklarında olmasına izin vermemiştir.
59. Christie 1961’de Exter Ünviresitesi’nden fahri derece almıştır.
60. Christie, Lord Edgware’i Kim Öldürdü’nün (Lord Edgware Dies) büyük bir çoğunluğunu 1931’de Rodos tatilindeyken yazmıştır.
62. Christie Ortadoğu seyahatlerinde taşınabilir Corona daktilosunu asla yanından ayırmamıştır.
63. Christie tiyatro oyunları arasında en çok Beklenmeyen Şahit’i (Witness for the Prosecution) severdi.
64. Agatha Christie ve romanları İngiltere’de “Mastermind” bilgi yarışmasında en az üç kere konu başlığı olarak yer almıştır.
65. Christie’nin en sevdiği çiçek mügedir.
66. Christie, 1933 Mary Westmacott romanı Bitmemiş Portre’nin (Unfinished Portrait) iki ana karakteri olan Celia ve Dermot için kendinden ve ilk kocası Archie’den esinlenmiştir.
68. Nil’de Ölüm (Death on the Nile) hem Christie’nin Parker Pyne kısa hikâyelerinden birinin hem de çok tanınan Poirot romanının başlığıdır.
69. 1972’de Madame Tussauds, Agatha Christie’nin balmumu heykelini yapmıştır.
70. Christie, On Küçük Zenci (And Then There Were None) için ilk başta on iki karakter olmasını planlamış ama kitap yayımlanmadan önce iki tanesini çıkarmıştır.
71. Üç Perdelik Cinayet’in (Three Act Tragedy) ilk yılında 10.000 adet satması Christie için kişisel bir rekordur.
72. Margaret Rutherford’un Bayan Marple’ı canlandırdığı dört filmin ikisi Poirot kitaplarındandır. Tek gerçek Bayan Marple hikâyesi Cinayet, Dedi’dir (Murder, She Said) ve diğer filmin Agatha Christie ile hiçbir ilgisi yoktur!
74. Amerika’da polisiye meraklıları için düzenlenen The Malice Domestic Convention’da her yıl “The Agatha” adına verilen bir ödül vardır.
75. Cinayetler Oteli (At Bertram’s Hotel) Woman’s Own Magazine için beş kısaltılmış bölümden oluşan bir seri haline getirilerek 20 Kasım 1965 itibarı ile yayımlanmıştır.
76. Ölümün Tam Zamanı (The Mysterious Mr. Quin) Christie’nin kitaba adını veren başkahramanına adanan tek çalışmasıdır.
77. Christie’nin kız kardeşi Madge da yazarlıkta biraz başarıya ulaşmıştır. Yazdığı oyun Davacı (The Claimant) 1924’te St. Martin’s Theatre’da sergilenmiştir.
78. Christie’nin en sevdiği içki zencefilli biradır.
80. Christie modern ulaşımı severdi. Kahverengi Elbiseli Adam’ın dizi haklarını satarak kazandığı parayla kendine bir araba almıştır. O günlerde ehliyet sınavları yoktur, sadece araç sürebilme becerisi yeterlidir!
81. Christie bir sörfçüydü! Yüzmek onun ilk aşkıydı. Torquay’da ilk gençlik yıllarında bu işte mükemmelleşmek için aylarca çalışmıştır. Sörfe, “Kalasla yüzmek,” derdi ve Güney Afrika, Yeni Zelanda ve Avusturalya’daki İmparatorluk Keşif Yolculukları süresince bol bol sörf yapmıştır.
82. Christie’nin aralarında otuz santimetreden fazla sırt kalınlığı olan dünyanın en kalın kitabının basımının da yer aldığı üç dünya rekoru vardır.
83. 1947’de BBC Kraliçe Mary’ye 80. doğum günü kutlamaları için ne istediğini sormuş; kraliçe, Agatha Christie’nin daha sonra Fare Kapanı (The Mousetrap) haline gelen radyo oyununu özellikle istedi.
84. Christie ve ilk kocası Archie, Sunningdale’deki evlerini Christie’nin ilk kitabı Ölüm Sessiz Geldi’nin (The Mysterious Affair at Styles) şerefine “Styles” olarak dlandırmışlardır.
86. Annesinin eğitimle ilgili düşüncelerine karşın Agatha okuma yazmayı kendi kendine öğrenmiştir.
87. Christie, “Akhnaton” oyununun sahnelendiğini hiç görmemiştir.
88. Christie flört konusunda geleneksel ve tutucu bir yol izlemiştir. O zamanlar bir dizi dans partisiyle uygun beyefendilerle tanışmaya “mevsimi geçirmek” denirdi ve Christie böyle bir mevsimi Mısır’da geçirirken pek çok evlilik teklifi almıştır.
89. Ölümün Tam Zamanı (The Coming of Mr. Quinn) 1928 yılında Bay Quinn’in Ölümü (The Passing of Mr Quinn) adıyla televizyon için uyarlanmış, ilk başta seri olması planlanmış ancak çok ilgi görmemiştir. Bu durum Christe’nin uyarlamalara olan güvensizliğini daha da körüklemiştir.
90. Christie, Roger Ackroyd Cinayeti’ndeki (The Murder of Roger Ackroyd) Caroline Sheppard karakterinden birkaç kişisel özelliği daha ünlü Bayan Marple karakteri için ödünç almıştır.
92. 1953’te Beklenmeyen Şahit’in (Witness for the Prosecution) ilk gecesi Christie’nin tadını çıkardığı tek ilk gece gösterimidir, genelde Christie gala gecelerinde çok heyecanlı olurdu.
93. Christie’nin kızı Rosalind, annesine Hollow Malikânesi Cinayeti’nin (The Hollow) sahneye uyarlanmasının imkânsız olduğunu söylemiştir, ancak bunun kararını verecek olan annesidir.
94. 1951Bağdat’a Geldiler’in (They Came to Baghdad) Amerika’daki satışları önceki romanlarının satışlarının ötesine geçmiştir. Bu, Christie için oldukça önemlidir.
95. Christie 1933’te Doğu Ekspresinde Cinayet’i (Murder on the Orient Express) yazdığında, kitabın esin kaynağı olan gerçek olaydaki katil hâlâ bulunamamıştır.
96. Christie başka yazarların büyük hayranıydı, özellikle de Elmayı Yılan Isırdı’yı (Hallowe’en Party) ithaf ettiği PG Wodehouse’a.
98. Christie’nin kız kardeşi Madge’ın yaşadığı yerin yakınlarındaki Cheshire’da bulunan eski bir perili köşk olan Marple Hall’un Bayan Marple’ın adı için esin kaynağı olduğuna inanılır.
99. Christie’nin çok sevdiği Doğu Ekspresi’ndeki ilk yolculuğu onun yurtdışına yalnız yaptığı ilk gezidir.
100. Kendi kendine okumayı öğrenmekle yetinmeyen Agatha, ilk gençlik yıllarında Üç Silahşorleri Fransızca olarak okumuştur!
101. Ölümle Randevu’daki (Appointment with Death) Bayan Boynton karakteri, Christie’nin Nil Nehri’nde gerçek bir gemi yolculuğunu gözlemlemesinden sonra 1933’te hayat bulmuştur.
102. Christie’nin Hayatım… Otobiyografi’si (An Autobiography) ölümünden bir yıl sonra basılır, ancak yazımı 1950’den 1965’e kadar on beş yıllık bir zamanı kapsar.
104. Christie’nin ilk romanı Çöldeki Kar (Snow upon the Desert) hiçbir zaman basılmamıştır. Henry Ford’un dünyanın ilk seri üretimi olan Model-T Ford ‘u piyasaya sürdüğü yıl olan 1908’de yazılmıştır.
105. Christie’nin, bilinçaltının ya da başka bir şeylerin etkisiyle yıllar önce Bayan Belloc Lowndes tarafından yaratılan emekli polis dedektifi Hercule Popeau’dan etkilenerek Hercule Poirot karakterini yarattığı söylenilir.
106. Christie pırıltılı kariyeri boyunca sayısız ödül almıştır. 1954’te Amerika Polisiye Yazarları Birliği, Christie’yi ilk defa verdikleri Büyük Üstat Ödülü’ne layık görmüştür.
107. Christie’nin romanı Köşkteki Esrar’ın (The Secret of Chimneys) bir uyarlaması olan Chimneys’in ilk gösterimi yazıldıktan 70 yıl sonra gerçekleşmiştir. 2003 yılında Calgary’de düzenlenen galada Christie’nin torunu Mathew Prichard da seyirciler arasında yerini almıştır.
108. Christie On Küçük Zenci’yi (And Then There Were None) sahne için uyarladığında kitabın esin kaynağı olan bir ninninin farklı bir versiyonu ile benzerlik göstermesi için kitabın sonunu değişmiştir.
109. Christie Mavi Trenin Esrarı’nın (The Mystery of the Blue Train) berbat bir kitap olduğunu düşünüyordu.
110. Hiç kimse Christie’nin Batı Yakası’nda aynı anda üç eseri de gösterimde olan kadın oyun yazarı rekoruna erişememiştir.
112. Mary Westmacott olarak bilinen Christie, Sensiz Bir İlkbahar’ı (Absent in the Spring) sadece bir haftadan biraz daha fazla bir sürede yazmıştır.
113. Christie romanlarının birçoğunu ana karakterin “ağzından” yazmıştır. Onun yazma yeteneğini ortaya koyduğu romanı, işçi sınıfından genç bir erkeğin ağzından yazdığı Gece Yarısı Cinayeti’dir (Endless Night).
114. Poirot’nun öldüğü Ve Perde İndi’nin (Curtain) basımı medyanın yoğun ilgisini beraberinde getirmiş, İngiliz Daily Telegraph gazetesinde ölümün gerçek nedeninin “arkadaşı ve ilham kaynağı Agatha Christie” tarafından açıklanacağı bildirilmiştir.
115. Christie’nin kızı Rosalind yetenekli bir sanatçıdır ve annesi gibi Max Mallowan’a arkeolojik kazılarda eşlik etmiştir. 1937’de Suriye’de geçirdiği bir dönemde Max’in bulduğu eserlerin eskizlerini çizmiştir.
116. Agatha, Sessiz Tanık (Dumb Witness) romanını köpeği Peter’a ithaf etmiştir. Kıvırcık tüylü bir terrier olan Peter, Christie’nin en sevdiği köpeklerinden biridir ve onu “binde bir bulunan bir köpek” olarak tarif etmiştir.
117. Nimrud’da ortaya çıkarılan eserlerin bazıları Christie tarafından onarılmıştır ve şimdi Londra’daki İngiliz Müzesi’nde sergilenmektedir.
118. Agatha Christie Ltd. 1955’te kuruldu ve o dönemin yıldız elemanı, tabii ki Agatha Christie’ydi.
120. Christie mükemmel bir piyanistti ama sahne korkusu yüzünden kariyer yapamadı.
121. Christie’nin On Küçük Zenci (And Then There Were None) romanı yüz milyon adetten fazla satmıştır.
122. Christie, 16.50 Treni (4.50 from Paddington) kitabını birçok kez değiştirdikten sonra 16.50’de karar kılmıştır. Kitabın isminin gerçek bir tren saatine denk gelmesini istememiştir.
123. Christie çalışmalarını içeren Collins’in “Greenway Edition” adıyla çıkardığı 1966 koleksiyonu için birbiri içine geçmiş üç balık sembolünü seçmiştir. Bu sembolü Cinayet Ortakları’ndaki (Partners in Crime) Ölüm Evi (The House of Lurking Death) hikâyesi için de kullanmıştır.
124. Tiglath Pileser, Nimrud’daki kazıda Max Mallowan tarafından eşyaları ortaya çıkarılan Suriyeli savaşçı kralın egzotik adıdır. Bu ayrıca (A Murder is Announced) Cinayet İlanı’ndaki papazın kedisinin adıdır.
125. Agatha vefat ettiğinde, kocası Max Mallowan, “Hayata keyifle ilham veren hayal gücü kuvvetli, yaratıcı bir zihnin yanında huzur içinde yaşamanın ne demek olduğunu bilen çok az erkek vardır” diye yazmıştır.
kaynak:cnn