Korona salgınında sağlığımız için tedbiri elden bırakmıyoruz. Hepimiz yiyeceklerimizi, kendimizi dezenfekte ediyoruz. İhtiyacımız kadar alışveriş yapıyoruz. Gerekmedikçe kargo ile sipariş vermiyoruz. Bu konularda sürekli birbirimizi bilinçlendirmeye çabalıyoruz. Elimizden geldiğince dikkat ediyoruz. Tabii ama bu salgının bir de zihinsel sağlık kısmı var ki o kısım da fiziksel sağlığımızı korumak kadar zor.
İnternette salgın süreciyle beraber evlerinden program yayını yapanların, konser verenlerin, sanat icra edenlerin sayısında büyük bir oranda artış gözlemleniyor. En azından ben gözlemliyorum. Sosyal medya akışlarımda her geçen gün canlı yayın sayısı artıyor. Bunun en büyük nedeni zihinsel sağlığımızı korumak ve insana olan ihtiyacımız. Bizler sosyal birer hayvanız günün sonunda. Etkileşime girmemiz gerekiyor. Kimisi camına gelen kumrularla konuşuyorken, kimisi canlı yayında meditasyon yaptırıyor. Bunların temelinde dediğim gibi ruhumuzu doyurmak ve akıl sağlığımızı korumak var. Bana göre, meditasyonlar kadar değerli olan bir başka şey de okumak.
Strugatsky Kardeşler, “Pazartesi Cumartesiden Başlar” kitabında her bir yazarın, sanatçının, ressamın, düşünürün aslında kendi evreninin yaratıcısı olduğunu söylüyor. Bu yaratıcılar yaşadığımız evrene alternatif gerçekler yaratıyorlar. Haklılar. Evlerimizden çıkamadığımız günlerde kitaplar bizlere başka dünyalara açılan kapılara dönüşüp bugünlerin en büyük yoldaşı oluyor. Birçok yayınevi de biz okurlara korona günlerinde güzel bir jest yaptı ve bizlerin kitaplara olan erişimini kolaylaştırdı. Bu yazımda onlara madde madde değineceğim. Ama şunu belirtmek isterim, yazımda şu an online olarak kitapların satıldığı platformlardan bahsetmeyeceğim, burada kısa süreli de olsa ücretsiz olan yayınlar konuşulacak.
METİS YAYINLARI
Metis Yayınları’nın 2002 yılına kadar üç ayda bir yayınladığı “Defter” isimli bir dergisi vardı. Belki okuyucularımız arasında takip edenler olmuştur. 1987’den 2002’ye kadar yayın hayatına devam etmiş olan Defter, döneminin sevilen bir edebiyat dergisiydi. İçerisinde edebiyat, sanat, felsefe, siyaset gibi konu başlıklarına yer veriyordu. Ve ne yazık ki yıllar içerisinde baskısına çok zor erişebilen bir dergiye de dönüştü.
Bir de tabii, Metis’in mevsimlik çeviri dergisi “Metis Çeviri” vardı. Bu dergi de,yine akademik ağırlıklı olsa da, edebiyatla iç içe olan kişiler için güzel bir kaynaktı dergiden çok. Ve yine, bu derginin de geçmiş sayılarının baskısına ulaşmak edebiyat takipçileri için bir hayli zordu.
Ne harika bir haber ki, Metis Yayınları korona günlerinde Twitter’dan “Basılı halde mevcutları olmadığı ve okurlar tarafından sıklıkla arandığı için Defter ve Metis Çeviri dergilerini elektronik ortamda kullanıma açmayı borç bilmiştik. Ücretsiz olarak erişebileceğiniz bu arşivi yeniden hatırlatmak istedik.” mesajı ile bizlerle bu dergilerin dijital dosyalarına erişimin olduğu linki tekrardan paylaştılar. Her iki derginin de tüm sayılarının yer aldığı arşive buraya tıklayarak erişebilirsiniz. Özellikle gün bitiminde, akşamları bir kahve eşliğinde güzelce okunacak değerli kaynaklar.
https://twitter.com/Metiskitap/status/1241345840691785728
İTHAKİ YAYINLARI
İthaki Yayınları da bu evde kalma günlerini “Karantina Günleri için Öyküler” projesiyle renklendiriyor. Sosyal medyadan “İthaki Yayınları olarak karantina günlerinde, evlerindeki okurlarımız için her gün iki öykü paylaşacağız.” mesajıyla paylaştıkları haberde, Twitter’da 10 Nisan’a kadar her gün iki öykü paylaştılar okurlarla.
Yayınevi şimdiye dek 50 öykü paylaştı. Bu öykülerin hepsi Twitter’daki bir paylaşımda toplanıyor. Ray Bradbury’den Yılmaz Güney’e, Jale Sancak’tan Mark Twain’e birçok türdeki yazarın, çıkan kitaplarından birer öykü paylaşıyorlar. Okuması keyifli, özellikle iş molalarında zihni dinlendirecek kısalıkta öyküler. Kesinlikle bakmanızı tavsiye ederim.
https://twitter.com/ithakiyayinlari/status/1239941231783878658
CAN YAYINLARI
Can Yayınları salgından evvelde ücretsiz kitap konusunda çalışmaları olan bir yayınevi. Sokaklara ve toplu taşıma araçlarına bırakılan ücretsiz kitaplarla gerçekleştirdiği Yolda Can Bulmak kampanyasıyla hem basında hem de kalplerimizde yerini edinmişti. Yayınevinin geçtiğimiz yıl mobil dükkanlara yüklediği bir de uygulaması var, “Trendeki Yabancı”.
Trendeki Yabancı, her ay yayımlanan bir öykü dergisi. Uygulamada yerli ve yabancı birçok öykücünün eserine erişebiliyorsunuz. Okuyup hesabınızdaki saklayabildiğiniz uygulama ayrıca öykülerin üzerine not alınmasına da izin veriyor. Şimdi de yayınevi, evinde kalan okurlara desteğini göstermek için #TrendekiYabancı uygulamasını 1 ay boyunca ücretsiz erişime açtı.
Uygulamayı indirerek, bugüne kadar çıkan tüm sayılara erişebiliyorsunuz. Ama dediğim gibi bu erişim bir aylığına sadece. Yine de bu deneme süresini değerlendirip öykücülerin eserlerine keyifle erişebilirsiniz. Can Yayınları ayrıca, #Klasikler dizisinin içerisinden seçtikleri eserleri de bu süre boyunca Trendeki Yabancı uygulamasından online olarak okumaya açtı.
Trendeki Yabancı’yı indirmek için bu linkleri kullanabilirsiniz: Android – Google Play Store / Apple – AppStore
https://twitter.com/canyayinlari/status/1240952831764500480
Can Yayınları’nın bir diğer bir aylık ücretsiz erişimi ise Socrates Dergi. “Düşünen Spor Dergisi” sloganıyla yola çıkan Socrates, yayın hayatına başladığı ilk aydan bu yana Türkiye’de en çok satan spor dergisi olarak birinciliğe oturdu. Sporla ilgilenen ilgilenmeyen birçok kişinin dikkatini çeken dergi, yazım dili ve kullandığı görsellerle de spora ilgiyi artırabilecek bir kapasitede.
Dergi, Twitter’dan geçtiğimiz ay, “Socrates Dergi dijital edisyonu önümüzdeki 1 ay boyunca herkese ücretsiz. Promosyon kodu “SOCRATESYANINDA”yı sepette girerek aboneliğinizi başlatabilirsiniz. Bu sayede Socrates Dergi’nin tüm sayılarını evinizden okuyabileceksiniz.” tweetiyle bu güzel haberi müjdelemişti. Şu an hala devam ediyor mu bu erişim emin değilim, ben denedim ve başarısız oldum. Ama belki salgın süreci boyunca bu erişimi devam ettiriyorlardır diye yine de haberimize bunu eklemek istedim.
https://twitter.com/SocratesDergi/status/1240328606682951688
CAMBRIDGE ÜNİVERSİTESİ YAYINLARI
Cambridge Üniversitesi dünyanın en prestijli okullarının başında geliyor. Okulun kendisi kadar kütüphanesi de bir hayli ünlü. Zaten bu okulları güzel yapan araştırma imkanları ve kütüphanelerinde bulunan tabiri caizse derya deniz olan kitaplar. Üniversite, salgın döneminde bünyesindeki 700’e yakın kitabı ücretsiz olarak dijital ortamdan okurlara açtığını duyurdu.
Ücretsiz erişime açılan kitaplar mühendislikten tarihe, tıptan gastronomiye birçok türü bünyesinde barındırıyor. Kitaplara A-Z Databases: Resourcesopenedupfor COVID-19 linkinden erişebilirsiniz.
Bu kitapların dışında da Google üzerinden de https://tinyurl.com/uyv3m6y linkine tıklarsanız yine üniversitenin paylaştığı ücretsiz başka kaynaklara erişebiliyorsunuz.
SOLOMON R. GUGGENHEIM MÜZESİ
Guggenheim Müzesi de ücretsiz erişim kervanına katılan bir başka kurum. Müze, sadece okurların değil bu ücretsiz erişimiyle sanatseverlerin de yüzünü güldürdü. Tasarımı 16 yıl süren ve mimarı Frank Lloyd Wright son eseri olan Solomon R. Guggenheim Müzesi New York şehrinin en ikonik yapılarından.
Müzenin kendisinin ikonluğu kadar kütüphanesi de ikon sanat kitaplarından oluşuyor. Kandinsky’den Picasso’ya, Kokoschka’dan Albers’e birçok sanatçı, fütürizmden ekspresyonizmine birçok akım, 200’ü aşkın sanat kitabı müzenin kütüphanesinde bulunuyor. Erişime açık olan kitaplara archive sitesinden ulaşabilirsiniz.
Benim favorim ise Before Picasso, AfterMiro oldu. Gerçi, bunca güzel kitap arasında favori seçmek de çok zor.
TOPLUMSAL TARİH DERGİSİ
Nisan ayında 316. sayısını yayınlayan Toplumsal Tarih Dergisi de takipçilerinin “ücretsiz” olacak mı sorularına kayıtsız kalamadı ve Nisan sayısını ücretsiz olarak internetten yayınladı. Nisan ayı için çok keyifli bir okuma yapabileceğiniz dergide gündem konusu olarak salgın hastalıklar incelenmiş ve “tarihte salgın hastalıklar” başlığında okuyucuyla buluşturulmuş.
1994 yılından beri Tarih Vakfı’nın yayını olan dergi, ücretsiz olarak sunulduğunu Twitter’da duyurmuştu. Kim bilir, belki de Mayıs ayında da ücretsiz olarak yeni sayıyı bizlerle paylaşırlar.
https://twitter.com/ToplumsalTarih/status/1247501323614015491
TÜBİTAK ve TUDEM YAYINLARI
TÜBİTAK’ın Bilim ve Teknik, Bilim Genç, Bilim Çocuk ve Minik Minik dergileri koronavirüs nedeniyle bir süre ücretsiz erişime açtı.TUDEM de aynı şekilde, çocuklara yönelik arşivini şu sıralar ücretsiz olarak yayınlıyor.
Geçmişten günümüze bu iki büyük kaynağın haber dillerinin nasıl değiştiğini gözlemlemek için de güzel bir zaman. Ne olursa olsun bu iki yayın, ülkemizin bilim ve eğiti yayınları içerisinde büyük bir öneme sahip.
Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi, ODTÜ, Ege Üniversitesi, Anadolu Üniversite Kütüphaneleri Konsorsiyumugibi okullarımız ve kurumlarımız da erişime açılan ücretsiz kaynakları sitelerinde öğrenciler ve doğru bilginin peşindekilerle paylaşıyor. Salgın evde kaldığımız zamanlarda kendimizi geliştirmek ve üretmek için bir fırsat. Ama şunu da asla unutmayalım; bu bizim üzerimizde bir baskı oluşturmamalı. Çünkü bizler insanız, ürettiğimiz zaman kadar durmaya da ihtiyacımız var.