İnsanlar yüzyıllardır sıkılıyor. Şimdi, her zamankinden daha yaygın olabileceği bir zamanda, can sıkıntısı bize bizim için ne yapıyor…

 

Bu günlerde daha fazla hissedebileceğiniz pek çok şey arasında yerini belirgin bir şekilde alan can sıkıntısı… Ülke çalkantılıyken otomatik olarak kaçınılmaz oluyor. Can sıkıntısı, uygunsuz halinizde aniden gelen misafir gibi oldu şu sıra, pandeminin  belirsizliği onun için bir üreme zemini oldu – ya da en azından onun gibi hissettiren huzursuz, uğultulu bir hayal kırıklığı…

Temelde, can sıkıntısı, Tolstoy’un tanımladığı gibi, “arzulara duyulan arzu” dur. Psikanalist Adam Phillips, can sıkıntısını şöyle açıklıyor, “bazı şeylerin başladığı ve hiçbir şeyin başlamadığı, askıya alınmış animasyon gibi, saçmalık içeren yaygın huzursuzluk havasıdır.’’

Sıkıntının bir geçmişi, bir dizi sosyal belirleyicisi ve özellikle modernite ile keskin bir ilişkisi vardır. Boş zaman bir ön koşuldur: Yeterli sayıda insanın doldurmayı gerektiren zamana sahip olmak için geçim taleplerinden özgür olması gerekiyordu. Modern kapitalizm, bir zamanlar aşağı yukarı otomatik olarak verilen manevi anlam kaynaklarının altını oyarken, eğlenceleri ve tüketilebilir malzemeleri çoğalttı. Hayatın, en azından bazen eğlenceli ve kendisi de dahil olmak üzere insanların ilginç olacağına dair beklentiler büyüdü – öyle olmadığında hayal kırıklığı da büyüdü. Sanayi kentinde iş ve eğlence, geleneksel topluluklarda olmadıkları bir şekilde bölünmüştü ve işin kendisi genellikle daha monoton ve düzenliydi.

 

Tarihsel olarak, can sıkıntısı teşhisi bir sosyal eleştiri unsuruda içeriyor – kapitalizm altındaki yaşam. Frankfurt Okulu filozofu Theodor Adorno, boş zamanın temelde “toplumsal bütünlük” tarafından şekillendirildiğini ve işe “zincirlendiğini” savundu, bunun zıttı: “Can sıkıntısı, çalışma zorunluluğu altında yaşanan bir yaşam işlevidir. ” Bizi kapitalist ekonominin soğuk alaylı iş günüyle uzlaştıran zorunlu hobiler ve tatiller olan sözde boş zaman, gerçekten özgürlüğümüzün bir işaretidir

Ancak sosyal eleştirmenler belirli bir güçlü suçlamayla can sıkıntısını bahşedebilirken, birçok insan bununla ilgili kendi sıradan deneyimlerini küçümser ya da reddeder. Belki bu sistemin hatasıdır, ama bizimki gibi geliyor. Can sıkıntısı, açıkça karizmatik olmayan bir varoluş halidir. Svendsen, “melankolinin çekiciliğinden yoksun – melankolinin geleneksel bilgelik, hassasiyet ve güzellik bağlantısıyla bağlantılı bir cazibe” diyor. Depresyonun can sıkıntısı ile bir bağlantısı vardır (“depresyonun zıttı mutluluk değil zindeliktir” diye yazmıştır), ancak depresyon klinik ve kimyasal olarak algılanmaktadır ve muhtemelen birçok sosyal ortamda itiraf etmesi kronik can sıkıntısından daha kolaydır

Psikolog Sandi Mann, 2016 tarihli ” The Science of Boredom ” adlı kitabında “can sıkıntısı ‘yeni’ stres ‘olduğunu savunuyor: tıpkı bir zamanlar strese itiraf etmekte tereddüt ettikleri gibi, insanların sahiplenmeye isteksiz oldukları bir durum. Ancak daha fazlasını yapıyor olabilir. Ama can sıkıntısının aynı türden emin olacağından şüpheliyim.

Çağdaş can sıkıntısı araştırmacıları, tüm ölçekleri ve grafikleri için, filozofları ve sosyal eleştirmenleri meşgul eden aynı varoluşsal sorulardan bazılarını ele alıyorlar. Bir kamp, ​​can sıkıntısının anlam eksikliğinden kaynaklandığını iddia ediyor: Yaptığımız şeyi temelde umursamadığımız zaman yaptığımız şeye ilgi gösteremiyoruz. Başka bir düşünce ekolü, bunun bir dikkat sorunu olduğunu savunur: eğer bir görev bizim için çok zor ya da çok kolaysa, konsantrasyon dağılır ve zihin durur. Danckert ve Eastwood, “bir arzu muammasına yakalandığımızda, bir şeyler yapmak istediğimizde ancak hiçbir şey yapmak istemediğimizde can sıkıntısı meydana geldiğini” ve “zihinsel kapasitemiz, becerilerimiz ve yeteneklerimiz boşta kaldığında – zihinsel olarak meşgul olmadığımızda ortaya çıktığını iddia ediyorlar. ”

Geç kapitalizmin bu özel aşamasında can sıkıntısının artıp artmayacağı tartışmasına girdiklerinde benzer şekilde hafif ve sağduyulu bir not düşüyorlar. Her yerde bulunan tüketici teknolojisinin ortaya çıkması dikkat sürelerimizle uğraşmaya başladığından beri daha mı sıkıldık? Artık daha azımız kendimizi klasik sıkıcı durumlarda bir akıllı telefon ve tüm kaydırılabilir eğlenceleri olmadan bulduğumuz için sıkılma hissine daha az tahammül edebiliyor muyuz? 2014’te yayınlanan ve daha sonra benzer biçimde çoğaltılan bir çalışma, insanların bir odada tek başına oturup düşünmeyi on beş dakika veya daha kısa bir süre için bile, ne kadar zor yapabildiklerini gösterdi. Erkeklerin üçte ikisi ve kadınların dörtte biri hiçbir şey yapmamaktansa kendilerini şok etmeyi seçti. Daha önce şokun nasıl hissettiğini test etmelerine izin verilmiş olsa da çoğu, belirli bir duyguyu tekrar yaşamamak için para ödeyeceklerini söylemişti. (Deney evde yapıldığında, katılımcıların üçte biri, örneğin, cep telefonlarına gizlice bakarak veya müzik dinleyerek hile yaptıklarını itiraf etti.) Araştırmanın yazarlarından biri olan Erin Westgate, insanların düşünmekten zevk almaya nasıl teşvik edilebilecekleri konusunda daha derin bir ilgi geliştirdi, bu bana dokunaklı bir arayış gibi geldi, ancak araştırmasının bunun mümkün olduğunu gösterdiğini söyledi. örneğin, insanları yalnız başlarına bulduklarında ne düşüneceklerini planlamaya teşvik etmek gibi. Anlam yokluğunda can sıkıntısı ortaya çıkarsa, pandeminin bize getirdiği kısıtlamalar tam olarak sıkıcı gelmeyebilir. (Kaygı uyandıran, duygusal olarak tüketen, belirsizlikle dolu) Bu günlerde daha sınırlı bir varoluş yaşıyorsanız, en azından bunu pandemiyi kontrol altına almaya ve hayatları kurtarmaya çalışmak amacıyla yapıyorsunuzdur. Ve birlikte sıkıştığımız insanlara gösterdiğimiz ve bize gösterdikleri küçük iyilikler, onlara belli bir sonuçsal yeni uğultu getiriyor.

Yine de, zor bir zamanda can sıkıntısından şikayet etme hakkını savunmanın onarıcı ve insani bir yanı var – sıradan canlılık ve yaşam çeşitliliğinin ardındaki dizginlenmemiş bir özlem. ” Square Haunting: Five Writers in London Between the Wars ” adlı yeni bir kitapta Francesca Wade, 1939’da tarihçi Eileen Power’dan alıntı yapıyor. “Ah! Bu patlayan savaşın bittiğini” yazdı. “Bunun can sıkıntısı inanılmaz. Aklım bir mum gibi patladı. Ben de herkes gibi somut bir homurtudan başka bir şey değilim. “Bazen bizi hayatta tutan homurdanmalardır.’’